Z czym kojarzy się Wam stwierdzenie: wada postawy? Większość pewnie odpowie, że z dolegliwościami kręgosłupa i nawet by nie przypuszczali, że może zostać zdiagnozowana w gabinecie podologicznym. Tak naprawdę nic w tym dziwnego, albowiem termin wada postawy dotyczy zaburzeń w trzech układach: kostno-stawowym, mięśniowym oraz nerwowym.
Jakie cechy charakteryzują prawidłową postawę?
Abu ułatwić sobie nieco tłumaczenie zagadnienia, na samym początku określmy, jak według definicji wygląda prawidłowa postawa. Zaczynając od samej góry:
- proste ustawienie głowy,
- prawidłowo wysklepiona klatka piersiowa (jej przednia ściana jest najbardziej wysuniętą częścią ciała),
- dobrze osadzona miednica na głowach kości udowych,
- proste ustawienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej, a fizjologiczne wygięcia znajdują się w płaszczyźnie strzałkowej,
- proste kończyny dolne,
- dobrze wysklepione stopy.
Każda anomalia pojawiająca się w tych obszarach jest nazywana wadą postawy i absolutnie każda zaburza prawidłowe funkcjonowanie układu ruchu. Wady postawy są najczęściej zauważane i leczone u dzieci oraz młodzieży. Mogą jednak powstać w każdym wieku i dlatego należy obserwować swoje ciało na bieżąco.
Przyczyny powstawania wad postawy
Wady postawy mogą zacząć się rozwijać już w okresie okołoporodowym lub poporodowym w wyniku różnych schorzeń. Niestety, równie często to głównie my jesteśmy za nie odpowiedzialni, a dokładnie – nasze złe nawyki. Największym złoczyńcami w tym zakresie są: siedzący tryb życia oraz brak aktywności fizycznej. Istnieją jednak przyczyny nabyte, na które mamy mniejszy wpływ niż na powyższe. Trzeba zatem być na nie wyczulonym, w szczególności jeżeli dotyczą nieletnich.
Do tych czynników należą:
- zła postawa w czasie wzrostu (dlatego słusznie ciągle w młodości słyszymy od rodziców – Nie garb się!),
- noszenie przez dzieci ciężkich plecaków,
- problemy emocjonalne, psychiczne,
- zaburzenia napięcia mięśni (choroby neurologiczne),
- przebyta krzywica,
- choroba Scheuermanna (jałowa martwica kręgosłupa),
- zmęczenie, niedożywienie, brak snu.
Ważne!
Zaburzenia, które nie zostaną skorygowane, mogą w przyszłości powodować wiele dolegliwości kręgosłupa oraz stawów, a tym samym pogorszyć ruchomość pacjenta. Mogą również wpłynąć na pogorszenie pracy narządów wewnętrznych – czyli mogą odpowiadać za ich schorzenia!
Oczywiście, istnieją schorzenia wrodzone, które możemy stosunkowo łatwo skorygować u dzieci, jednak z czasem jest to coraz trudniejsze. U chłopców taką granicą jest 21 rok życia, u dziewczyn 18, ponieważ w tym wieku kończy się proces wzrostowy kości oraz części chrzęstnych. Po tym okresie korekcja jest zdecydowanie trudniejsza.
Kiedy mamy do czynienia z wadą wrodzoną?
W przypadku kręgosłupa są to m.in. skolioza (boczne skrzywienie kręgosłupa), lordoza (łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną), kifoza (plecy okrągłe). Wady klatki piersiowej to klatka lejkowata lub kurza.
W obrębie kończyn dolnych i stóp:
- płaskostopie,
- koślawość lub szpotawość kolan,
- stopa płasko-koślawa,
- stopa końsko-szpotawa,
- stopa wydrążona,
- przodostopie przywiedzione.
Ważne!
U ludzi starszych, po 65 roku życia, wady postawy są związane z zaburzeniami osi kręgosłupa lub kończyn. Brak leczenia w takim przypadku może prowadzić do istotnych zmian strukturalnych kręgosłupa. Mogą wtedy powodować ucisk na rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe wywołując ból, zaburzenia czuciowe oraz ruchowe. Również w miejscach, które nie są bezpośrednio dotknięte chorobą!
Leczenie wad stopy
Leczenie zależy głównie od konkretnej wady stopy.
W przypadku stopy płasko-koślawej wiotkiej z towarzyszącymi dolegliwościami bólowymi stosujemy wkładki korytkowe supinujące tyłostopie. Możliwe jest również leczenie operacyjne, które polega na korekcji kości lub stawów.
Stopy płasko-koślawe wiotkie z przykurczem ścięgna Achillesa – pierwszym krokiem jest rehabilitacja oraz stosowanie ortez stopowo-goleniowych. Jeżeli to rozwiązanie okaże się nieskuteczne, to warto rozważyć operacyjne wydłużenie ścięgna.
Stopy sztywne można leczyć za pomocą operacyjnej korekcji układu kostno-stawowego, polegających na przecięciu kości z wtórnym zespoleniem lub/oraz usunięciu powierzchni stawowych z uzyskaniem zrostu między nimi.
Stopa wydrążona charakteryzuje się uniesieniem łuku podłużnego z towarzyszącymi szponiastymi palcami i deformacją szpotawą pięty. Wyróżniamy dwa typy stopy wydrążonej:
- fizjologiczną – charakteryzuje się uniesieniem łuku podłużnego. Często przyczynia się do powstawania odcisków w okolicy I i V kości śródstopia. W leczeniu stosuje się wkładki odciążające oraz miękkie obuwie. Ten typ deformacji często jest dziedziczony w rodzinie,
- patologiczną – podobnie, jak powyższa, może być odziedziczona. Jest to deformacja wtórna, występuje w przebiegu chorób nerwowo-mięśniowych (np. choroba Charcota-Mariego-Tootha, rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowo-nerwowa). Łagodne deformacje mogą być leczone zachowawczo za pomocą wkładek, natomiast umiarkowane i ciężkie przypadki powinny być leczone operacyjnie.
Przywiedzenie jest najczęstszą deformacją okolicy przodostopia. Najczęściej występuje w pierwszym roku życia. Charakteryzuje się wypukłością brzegu bocznego stopy. Wyróżniamy dwa typy:
- przywiedzenie wiotkie charakteryzuje się możliwością swobodnej korekcji podczas badania. Jest najczęściej spowodowana uciskiem stopy związanym z ułożeniem płodu w macicy. Wiotkie przywiedzenie przodostopia jest jedynie wskazaniem do obserwacji, w 90% ulega samoistnej korekcji.
- przywiedzenie sztywne – do 5 roku życia jej leczenie polega na zakładaniu gipsów redresyjnych udowych. U dzieci starszych, jeżeli deformacja nie jest przyczyną dysfunkcji stopy, zaleca się obserwację. Jedyną metodą leczenia w tej grupie wiekowej jest podwójna osteotomia, która umożliwia korekcję osi kończyn.
Płaskostopie to deformacja polegająca na patologicznym obniżeniu lub całkowitym zniesieniu fizjologicznego wysklepienia stopy.
Istnieją dwa typy:
- płaskostopie podłużne – to obniżenie przyśrodkowego łuku stopy, co prowadzi do uzyskania pełnego kontaktu z podłożem,
- płaskostopie poprzeczne – polega na obniżeniu i spłaszczeniu sklepienia poprzecznego, które znacznie poszerza stopę oraz cechuje się ona utratą elastyczności.
W leczeniu płaskostopia ważne jest regularne wykonywanie ćwiczeń ukierunkowanych m.in. na wzmocnienie osłabionych struktur, rozciągnięcie przykurczonych elementów (m.in. ścięgna Achillesa). Codzienny trening powinien wynosić około 30 minut i ma na celu przywrócenie mobilności stawowej pacjenta.
Aby przyśpieszyć efekty, warto zastosować leczenie uzupełniające w postaci:
- masażu stóp,
- kinesiotapingu,
- uprawiania aktywności odciążających pracę stóp (np. pływanie),
- używanie indywidualnie dobranych wkładek ortopedycznych,
- chodzenia boso po zmiennym podłożu (np. piasek, trawa).
Przypuszczaliście, że aż tyle schorzeń stoi za pojęciem: wady postawy? Dlatego w razie zauważenia jakichkolwiek anomalii, koniecznie zgłoście się do specjalisty. W razie pytań, zapraszam do kontaktu.